Mulholland drive - David Lynch

Αν αναρωτηθήκατε ποτέ πώς λέγεται η οδός που περνάει μπροστά από το διάσημο σήμα του Hollywood, αυτή είναι η οδός Mulholland (drive). Η οδός που έχουν διασχίσει όλα τα μεγάλα ονόματα του αμερικάνικου εμπορικού κινηματογράφου και πολλά από αυτά κατοικούν σε αυτήν. Είναι η οδός που ονειρεύεται να διασχίσει κάθε νέος ηθοποιός, με την ελπίδα μιας ένδοξης καριέρας στο χώρο του χολιγουντιανού σινεμά. Είναι οδός στιγματισμένη και ταυτισμένη σε μεγάλο βαθμό με τα ίδια τα όνειρα, καθώς και τη ματαιοδοξία των ανθρώπων.

Το παιχνίδι κι ο πειραματισμός με το χώρο και το χρόνο που ξεκίνησε ο Lynch με το Lost Highway, συνεχίζει στο Mulholland Drive με μία προέκταση στο χωροχρόνο του υποσυνείδήτου. Και πλέον αυτό το παιχνίδι γίνεται μέσο και όχι αυτοσκοπός. Η μη-γραμμικότητα και η «ακαταλαβίστικη» (τουλάχιστον εκ πρώτης θέασης) ροή της ταινίας γίνονται το μέσο για τη μέγιστη δυνατή εμβάθυνση στους χαρακτήρες, τις επιθυμίες, και τα όνειρά τους.

Τα όνειρα προκύπτουν από εμπειρίες του παρελθόντος και μπλεγμένες εικόνες που έχουν «εγκλωβιστεί» στο υποσυνείδητο του ανθρώπινου εγκεφάλου και απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ο τρόπος που αυτές οι εικόνες θα συνδυαστούν μεταξύ τους σε ένα όνειρο και ο ρόλος του κάθε προσώπου ή αντικειμένου στην ιστορία που δημιουργεί το ανθρώπινο μυαλό έχουν να κάνουν με τις επιθυμίες ή τους φόβους του καθένα. Αν μπορεί να βγει κάποιο συμπέρασμα από την ερμηνεία ενός ονείρου, αυτό αφορά μάλλον την καλύτερη ανάγνωση του παρελθόντος, παρά την πρόβλεψη του μέλλοντος, όπως ισχυρίζεται η επικρατούσα αντιεπιστημονική αντίληψη. Η μόνη επίδραση που μπορεί να έχει ένα όνειρο στο μέλλον είναι υποσυνείδητη και αφορά τις αποφάσεις του ανθρώπου, που με τη σειρά τους μπορεί να το επηρεάσουν.

Η σωστή ανάγνωση ενός ονείρου, λοιπόν, είναι ένας τρόπος κατανόησης εσωτερικών επιθυμιών, πόθων, αλλά και φόβων. Δεν υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή μεταξύ ονείρου και εφιάλτη. Πράγμα που αναδεικνύει και ο Lynch στην ταινία. Κι επιπλέον, θολώνει και τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ ονείρου, μνήμης και πραγματικότητας, ώστε να αναδείξει το ανθρώπινο υποσυνείδητο, όπου συνδέονται αυτά τα τρία και την αλληλεπίδραση μεταξύ τους.

Η ταινία μοιάζει στο θεατή σαν αίνιγμα χωρίς λύση. Αναπόφευκτα όμως μπαίνει στη διαδικασία προσπάθειας λύσης του αινίγματος. Και η στιγμή που θα φτάσει να το λύσει είναι η ίδια στιγμή που θα καταλάβει γιατί ο Lynch επέλεξε αυτήν τη συγκεκριμένη σεναριακή δομή κι όχι μία απλή εξιστόρηση παρελθόντος – ονείρου – παρόντος, όπως συνήθως γίνεται. Η κινηματογραφική προσφορά του Lynch αυτή τη φορά δεν έχει να κάνει με την πρωτότυπη αντίληψη του χρόνου αλλά με την πρωτότυπη και πρωτοπόρα αντίληψή του για τον τρόπο σκηνοθεσίας του ονείρου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Χριστόφορος Θεοδώρου